na pierwszym planie. Nie wykazano korzyści z lokoregionalnego leczenia przerzutów do wątroby u pacjentów z rakiem płuc. Izolowane przerzuty do nadnerczy •Pacjenci z izolowanymi przerzutami do nadnerczy stanowią odrębną grupę. Dzięki resekcji przerzutów do nadnerczy, a także optymalnej miejscowej terapii guza pierwotnego, istnieje Rak prostaty to złośliwy nowotwór dający przerzuty do innych lokalizacji. Przerzuty miejscowe raka prostaty tworzą się w bezpośrednim sąsiedztwie guza pierwotnego w gruczole krokowym. Przerzuty węzłowe zlokalizowane są w węzłach chłonnych, z kolei odległe przerzuty powstają w konsekwencji wędrówki komórek nowotworowych wraz z 6. Rak płuca i oskrzeli (przeżywalność 21,7 proc.) Rak płuc i oskrzeli zabija co roku najwięcej ludzi na świecie. Jest to drugi, po raku prostaty, najczęściej diagnozowany nowotwór u mężczyzn i drugi, po raku piersi, u kobiet. W Polsce jest najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworów, zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet. Rak płuc, nerek i węzłów chłonnych a rokowania – odpowiada Lek. Zbigniew Żurawski Czy wprowadzenie leczenia RSO lub CBD ma sens przy raku płuc? – odpowiada Lek. Zbigniew Żurawski Przerzuty do mózgu a rokowanie – odpowiada Lek. Izabela Ławnicka Rak niedrobnokomórkowy płuca. 2.3. Chorym z bezobjawowymi przerzutami w mózgu niedrobnokomórkowego raka płuca (non-small cell lung cancer – NSCLC) z mutacją genu EGFR można zaproponować osymertynib lub ikotynib. W przypadku zastosowania tych leków leczenie miejscowe może być odroczone do czasu potwierdzenia progresji stopień III - występują odległe przerzuty, na przykład do płuc, mózgu czy kości. 2. Przyczyny seminomy. Dokładne przyczyny rozwoju nasieniaka nie zostały rozpoznane, ale wyróżniono kilka czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwór jądra: przybyty rak w drugim jądrze, rak jądra u najbliższych członków rodziny, Miejscowe przerzuty: rak prostaty z lokalnymi przerzutami oznacza, że rak rozprzestrzenił się na inne narządy w obrębie miednicy. Zwykle oznacza to lokalne węzły chłonne, ale może obejmować dowolny organ lub strukturę w miednicy. Odległe przerzuty: Odległe przerzuty oznaczają, że rak prostaty rozprzestrzenił się poza miednicę. badanej grupy stwierdzono pojedynczy przerzut do p³uc, u 15% (12/80), mnogie przerzuty do obu p³uc, a u 20% (16/80) mnogie przerzuty do p³uc oraz w¹troby (9 cho-rych), koœci (5 chorych) lub mózgu (2 chore). Pierwotne leczenie chirurgiczne, skojarzone z poda-waniem progestagenów zastosowano u 35 chorych z pojedynczym przerzutem do p³uc. Najczęściej rak drobnokomórkowy płuc daje przerzuty do wątroby, mózgu oraz kości. Im większa jest ilość zajętych węzłów chłonnych i ich wielkość (objętość), tym gorsze jest rokowanie pacjenta. Masa i rozmieszczenie tkanki nowotworowej mogą być takie, że nie tylko metody chirurgiczne, ale też radio- i chemioterapia mogą Rak płuc jest kolektywną koncepcją łączącą złośliwe guzy nabłonkowe o różnym pochodzeniu, strukturze histologicznej, przebiegu klinicznym i wynikach leczenia. Rozwijają się one z nabłonka powłokowego błony śluzowej oskrzeli, śluzowych gruczołów oskrzelowych oskrzeli i płucnych pęcherzyków płucnych. 8jvS. Przerzuty do mózgu występują u około 15% ogółu chorych na nowotwory złośliwe i są wynikiem ogólnoustrojowego rozsiewu drogą krwionośną. Częstość występowania przerzutów do mózgu może wzrastać w związku z poprawą skuteczności leczenia w przypadku uogólnienia procesu nowotworowego. Przerzuty do mózgu nowotworów litych najczęściej wywodzą się z raka płuc oraz raka piersi. Choć wielu lekarzu uważa, że wszystkie przerzuty do mózgu mają charakter zmian mnogich, to jednak w połowie przypadków stwierdza się pojedyncze zmiany, w odniesieniu do których potencjalnie możliwe jest zastosowanie leczenia miejscowego. PRZERZUTY DO MÓZGU – OPERACJA CHIRURGICZNA Wycięcie przerzutów do mózgu jest rzadko metodą prowadzącą do pełnego wyleczenia miejscowego, co wynika z potencjalnego ryzyka pozostawienia niewielkiej ilości liczby komórek nowotworowych. Dalsze zmniejszenie masy guza jest bardziej możliwe dzięki uzupełniającemu zastosowaniu radioterapii i/lub chemioterapii guza mózgu. Decyzja odnośnie do wdrożenia leczenia chirurgicznego guza powinna opierać się na następujących czynnikach: – zaawansowanie nowotworu poza układem nerwowym: Leczenie operacyjne nie powinno być przeprowadzane u chorych ze spodziewanym krótkim czasem przeżycia (3-6 tygodni) określonym na podstawie zaawansowania raka poza układem nerwowym. Rozległe przerzuty w innych niż mózg, ważnych lokalizacjach wykluczają celowość zabiegu na rzecz radioterapii paliatywnej. – liczba przerzutów do mózgu: ogólnie, jedynie u chorych z pojedynczym przerzutem rozważa się resekcję. Jeśli przerzut do mózgu jest głównym objawem nowotworu i nie ma innych możliwości zidentyfikowania ogniska pierwotnego, leczenie operacyjne może być wymagane w celu ustalenia rozpoznania i zaplanowania dalszego postępowania. Usunięcie przerzutów do mózgu za pomocą operacji chirurgicznej często pozwala na zniesienie ubytków neurologicznych związanych z uciskiem struktur, na obniżenie nadciśnienia wewnątrzczaszkowego i przynajmniej częściową likwidację objawów guza mózgu. PRZERZUTY DO MÓZGU – RADIOTERAPIA Nie wykazano istotnych różnic skuteczności pomiędzy różnymi schematami frakcjonowania dawki konwencjonalnej radioterapii w przypadku przerzutów do mózgu ( 20 Gy w 5 frakcjach, 30 Gy w 10 frakcjach, 40 Gy w 20 frakcjach). Wydłużone schematy napromieniania są stosowane u chorych z ograniczonymi zmianami nowotworowymi w innych narządach lub ich brakiem, bądź po resekcji pojedynczego przerzutu do mózgu, z racji prawdopodobnego długiego przeżycia lub nawet możliwości pełnego wyleczenia. Zastosowanie hipofrakcjonowanej radioterapii wiąże się ze zwiększonym ryzykiem toksyczności neurologicznej. Chorzy z licznymi przerzutami są kwalifikowani tylko do napromieniania całego mózgu. Dzięki napromienianiu całego mózgu możliwa jest poprawa w zakresie neurologicznych objawów choroby, takich jak bóle głowy, utrata funkcji motorycznej czy upośledzenie procesów poznawczych. Niestety łagodzenie objawów ma najczęściej charakter nietrwały, a progresja guzów prowadzi do ich nawrotu. Odpowiedź radiologiczna i kliniczna na napromienianie całego mózgu może wystąpić dopiero upływie kilku tygodni, w związku z tym chorzy z istotnym efektem masy w trakcie radioterapii powinni otrzymywać kortykosteroidy (deksametazon). PRZERZUTY DO MÓZGU – ZASTOSOWANIE RADIOCHIRURGII U chorych z jednym do trzech przerzutów do mózgu agresywne leczenie miejscowe ( klasyczna resekcja chirurgiczna lub radiochirurgia) zapewnia dłuższe przeżycie i poprawę jakości życia w porównaniu z wyłącznym napromienianiem całego mózgu jako metody wyłącznej. Radiochirurgia może być dobrym wyborem u osób starszych lub zagrożonych wyższym ryzykiem powikłań pooperacyjnych. Radiochirurgia stereotaktyczna może być stosowana jako metoda wyłączna, jako leczenie skojarzone z napromienianiem całego mózgu lub też w przypadku nawrotowych zmian przerzutowych. Radiochirurgia jest szczególnie pomocna u chorych z jedną do trzech zmian o średnicy <4 cm. Im mniejsze przerzuty do mózgu, tym większa skuteczność zabiegu. Jako, że przerzuty do mózgu są zazwyczaj dobrze odgraniczone od mózgu i nie naciekają jego struktur, są szczególnie podatne na radiochirurgię. Radiochirurgia stereotaktyczna może być stosowana w przypadku zmian znajdujących się w niedostępnych dla klasycznej chirurgii lokalizacjach tak jak pień mózgu. NÓŻ GAMMA (GAMMA KNIFE) – RADIOCHIRURGIA PRZERZUTY DO MÓZGU – CHEMIOTERAPIA Chemioterapia ma zazwyczaj ograniczone znaczenie u chorych z przerzutami do mózgu i nie wykazano jej aktywności jako leczenia uzupełniającego napromienianie czy chirurgię. Niemniej chemioterapia może wykazywać pewną skuteczność u chorych niekwalifikujacych się do dalszego leczenia z udziałem napromieniania całego mózgu lub radiochirurgii stereotaktycznej. Coraz częstsze są doniesienia potwierdzające potencjalną skuteczność chemioterapii kojarzonej z lekami ukierunkowanymi molekularnie w odniesieniu do przerzutów do mózgu, kiedy dobór schematu terapeutycznego oparty jest na podstawie typu nowotworu pierwotnego (źródła przerzutu). Kapecytabina jest skutecznym lekiem, gdy przerzuty do mózgu pochodzą z raka piersi. Przerzuty do mózgu mogą być leczone za pomocą metotreksatu w przypadku wielu nowotworów. Temozolomid wykazuje aktywność u chorych z przerzutami do mózgu w przebiegu czerniaka i NSCLC. Erlotynib wykazuje skuteczność u chorych z przerzutami do mózgu w przebiegu raka płuc charakteryzującego się odpowiednimi mutacjami EGFR. RADIOTERAPIA PALIATYWNA OPERACJA GUZA MÓZGU PRZERZUTY RAKA DO MÓZGU – JAK POWSTAJĄ ? Przerzuty do mógu, bibliografia R. Pazdur, L. D. Wagman, Camphausen, Hoskins, Nowotwory złośliwe – postępowanie wielodyscyplinarne, tom II, Lublin 2012. Pod. red. M. Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2011, Gdańsk 2011. J. Meder, Aktualne zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w onkologii, Warszawa 2011. Ponad 85% przypadków nowotworu płuc dotyczy raka niedrobnokomórkowego płuc (RNP). U 40% chorych jest on rozpoznawany w zaawansowanym stadium, a u części z nich dodatkowo stwierdza się przerzuty [1].BRUKSELA, 28 października 2021 r. /PRNewswire/ – jak pokazała ankieta przeprowadzona wśród onkologów i specjalistów chorób układu oddechowego w pięciu państwach na terenie Europy i Stanów Zjednoczonych, 40% z nich uważa, że nie posiada odpowiedniego przygotowania (tj. są raczej źle, dosyć źle lub bardzo źle przygotowani) do opieki nad chorymi na raka niedrobnokomórkowego płuca (RNP) z przerzutami do mózgu. Badanie przeprowadziła firma Ipsos MORI we współpracy z Europejską Organizacją ds. Walki z Rakiem (ang. European Cancer Organisation; Sprawozdanie z badania zaprezentowane zostało 27 października podczas organizowanych przez obrad okrągłego stołu na temat nowotworów przerzutowych w ramach inicjatywy Community 365 (Community 365 Roundtable Meeting on Metastatic Cancer). „Wyniki badania niestety potwierdzają to, z czego specjaliści zdają sobie sprawę już od dawna – powiedział dr Matti Aapro, prezes - Wraz z rozwojem możliwości leczenia chorych na raka niedrobnokomórkowego płuc kluczowe znaczenie ma jak najszybsze uporanie się ze złożonymi wyzwaniami, jakie wiążą się z koordynacją opieki nad pacjentami, u których wykryto również przerzuty do mózgu. To samo dotyczy innych nowotworów, w przypadku których wartościowe możliwości leczenia są ignorowane lub niedostępne”. Mimo postępów, jakie zaszły w ostatnim czasie, wiele osób z RNP musi liczyć się z niekorzystnymi rokowaniami – w bardziej zaawansowanych stadiach chorzy znacznie rzadziej przeżywają 5 lat w porównaniu do innych nowotworów. Chorzy na NRP z przerzutami do mózgu wymagają szczególnej opieki, która stanowi dodatkowe duże wyzwanie dla pacjentów, opiekunów i specjalistów opieki zdrowotnej. „Leczenie chorych z przerzutami do mózgu jest dużo bardziej skomplikowane niż w przypadku nowotworów nieprzerzutowych. Osoby te wymagają zaawansowanego wsparcia” – powiedziała Kathy Oliver, współprzewodnicząca Komitetu Doradztwa dla Pacjentów (ang. Patient Advisory Committee) w oraz założycielka i współdyrektorka International Brain Tumour Alliance (IBTA) – międzynarodowego stowarzyszenia na rzecz wsparcia osób chorych na nowotwory mózgu, ich opiekunów oraz specjalistów zajmujących się leczeniem tych schorzeń. „Grupy interesów, klinicyści i osoby realizujące politykę zdrowotną muszą współpracować nad zapewnianiem specjalistom i chorym z przerzutami do mózgu dostępu do wysokiej jakości leczenia i interdyscyplinarnej opieki. Musimy w większym stopniu skupić się na szukaniu sposobów wspólnego skuteczniejszego radzenia sobie z ogromem niezaspakajanych potrzeb, jakie wiążą się z podwójnym rozpoznaniem RNP i przerzutów do mózgu” – powiedziała dr Anne-Marie Baird, członkini Patient Advisory Committee w i prezeska Lung Cancer Europe – organizacji działającej na rzecz pacjentów z rakiem płuc w Europie. Badanie przeprowadzone przez Ipsos MORI we wrześniu 2021 r. objęło 350 onkologów i specjalistów chorób układu oddechowego ze Stanów Zjednoczonych, Unii Europejskiej (cztery państwa: Niemcy, Francja, Włochy i Hiszpania) oraz Wielkiej Brytanii. Jego wyniki wskazują na to, jak skomplikowanym schorzeniem jest RNP oraz z jak złożonymi problemami muszą borykać się specjaliści i pacjenci: · aż 40% badanych nie czuje się odpowiednio przygotowanych (tj. są raczej źle, dosyć źle lub bardzo źle przygotowani) do opieki nad chorymi na NRP z przerzutami do mózgu, a 39% wskazało, że problem stanowi odpowiednio szybki dostęp do badań z wykorzystaniem biomarkerów; · trzech na czterech badanych zgodziło się z twierdzeniem, że koordynacja opieki medycznej dla chorych na RNP z przerzutami do mózgu stanowi większe wyzwanie niż w przypadku pacjentów bez przerzutów; · dwóch na pięciu lekarzy (41%) ma problemy z udzielaniem otwartych i szczerych odpowiedzi na trudne pytania zadawane przez pacjentów (np. dotyczące rokowań, prawdopodobieństwa nawrotu itp.); · połowa badanych (51%) twierdzi, że zapewnienie wsparcia emocjonalnego i/lub moralnego choremu, jego opiekunom i rodzinie stanowi dla nich wyzwanie; · w opinii 30% ankietowanych specjalistów poza samym leczeniem onkologicznym dla chorych ważny jest plan postępowania po jego zakończeniu, przy czym częściej wskazywano na potrzebę skupienia się na wsparciu psychologicznym (np. dostępie do psychoterapeutów/psychologów/poradnictwa) chorych (55%) oraz praktycznym (46%) i emocjonalnym wsparciu (43%) dla opiekunów; · 52% badanych wskazało na brak czasu na omawianie choroby z pacjentami/opiekunami, a 44% przyznało, że brak dobrze opracowanych informacji skierowanych do pacjentów/opiekunów dodatkowo utrudnia leczenie. Część badanych (24%) wyraziło także niezadowolenie z ilości informacji dostępnych dla pacjentów i opiekunów, a jest to kluczowy obszar wymagający poprawy w kontekście zaspokajania potrzeb chorych. W opinii badanych specjalistów chorzy i ich opiekunowie potrzebują więcej informacji na temat: · oczekiwanej długości życia (64%), · postępowania ze skutkami ubocznymi leczenia (52%), · radioterapii (52%), · opieki paliatywnej i opieki u schyłku życia (52%), · korzyści i zagrożeń związanych z leczeniem w celu świadomego podejmowania decyzji (47%), · dostępnych możliwości leczenia układowego (46%) Więcej informacji na temat ankiety można znaleźć tutaj. Uwagi dla redaktorów 1. European Cancer Organisation European Cancer Organisation to największa w Europie organizacja na rzecz walki z chorobami nowotworowymi, która skupia specjalistów z różnych dziedzin. Ma ona na celu zmniejszanie obciążeń związanych z chorobami nowotworowymi oraz podnoszenie jakości opieki nad pacjentami onkologicznymi poprzez interdyscyplinarność i wielospecjalistyczność. European Cancer Organisation działa jako federacja non-profit skupiająca organizacje zajmujące się problematyką nowotworową na poziomie europejskim, zapewniając specjalistom onkologii i pacjentom platformę do uzgadniania polityki zdrowotnej, działania na rzecz pozytywnych zmian oraz reprezentowania środowisk pacjentów onkologicznych i specjalistów w zakresie chorób nowotworowych na terenie Europy. Więcej informacji można znaleźć tutaj. 2. Informacje na temat badania Potrzeby w zakresie polityki zdrowotnej dotyczącej nowotworów przerzutowych należy uznać za stosunkowo zaniedbane zarówno na poziomie europejskim, jak i poszczególnych państw. European Cancer Organisation ma przyjemność współpracować z licznymi organizacjami członkowskimi i podmiotami należącymi do jej sieci przy rozwiązywaniu i nagłaśnianiu problemów związanych z opieką nad chorymi na nowotwory przerzutowe oraz możliwości poprawy jej jakości. W ramach przygotowań do obrad okrągłego stołu na temat nowotworów przerzutowych w ramach inicjatywy Community 365 (Community 365 Roundtable Meeting on Metastatic Cancer) pracownia Ipsos MORI przeprowadziła ankietę internetową obejmującą 350 osób (onkologów i specjalistów z zakresu chorób układu oddechowego z doświadczeniem klinicznym liczącym 3-30 lat, którzy w ostatnich 6 miesiącach zaangażowani byli w leczenie co najmniej pięciu chorych na NRP, z czego przynajmniej jedna osoba miała przerzuty do mózgu) na terenie Stanów Zjednoczonych (100), Wielkiej Brytanii (50), Niemiec (50), Francji (50), Hiszpanii (50) i Włoch (50). Badanie przeprowadzono w dniach 3-27 września 2021 r. Poza rezultatami dla poszczególnych 6 państw firma Ipsos opracowała wynik sumaryczny oparty na średnich wartościach stwierdzonych dla poszczególnych krajów. W takim ujęciu wyniki z każdego państwa mają tę samą wagę w przeciwieństwie do rzeczywistych proporcji populacji w sześciu krajach. Wyniki badania można znaleźć tutaj. Badanie zostało sfinansowane przez firmy Regeneron i Sanofi w celu ustalenia, jakie potrzeby chorych na RNP z przerzutami do mózgu wciąż nie są zaspakajane. 3. Community 365 Roundtable Meeting on Metastatic Cancer Wydarzenie odbyło się w środę 27 października w godzinach 10:00-12:30 czasu środkowoeuropejskiego letniego. Wzięli w nim udział czołowi autorzy polityki zdrowotnej, politycy, eksperci w dziedzinie onkologii i przedstawiciele organizacji reprezentujących interesy pacjentów. Uczestnicy dyskutowali na temat realizacji Unijnego Planu Pokonania Raka (ang. Europe's Beating Cancer Plan) i Misji Rak (ang. Cancer Mission) oraz innych obszarów polityki UE związanej z nowotworami przerzutowymi. Przy okazji Okrągłego Stołu zaprezentowane zostały wyniki badania ankietowego przeprowadzonego wśród specjalistów opieki zdrowotnej w Europie i Stanach Zjednoczonych, które miało na celu ustalenie, jakie potrzeby chorych na RNP z przerzutami do mózgu wciąż nie są zaspakajane. Podczas wydarzenia analizowane były również kluczowe potrzeby w zakresie polityki zdrowotnej w kontekście poprawy jakości opieki świadczonej chorym na nowotwory przerzutowe, jak również najnowsze osiągnięcia i trendy w dziedzinie technologii i metod leczenia na przykładzie nowotworów piersi, gruczołu krokowego i płuc. Więcej informacji można znaleźć tutaj. 4. Fakty dotyczące raka niedrobnokomórkowego płuc (RNP) RNP to najczęściej występująca odmiana raka płuc, rozpoznawana w 85% wszystkich przypadków nowotworu płuc [2]. W grupie pacjentów z najpowszechniejszymi nowotworami u chorych na raka płuc odnotowuje się najniższy wskaźnik przeżycia przez 5 lat: wynosi on jedynie 18% wobec 99% w przypadku nowotworów gruczołu krokowego, 89% w przypadku nowotworów piersi i 65% w przypadku nowotworów jelita grubego i odbytu [3]. U części chorych na RNP dochodzi do przerzutów do mózgu. Badanie przeprowadzone w 2018 r. wykazało, że udział chorych na RNP z przerzutami do mózgu w całej populacji pacjentów z RNP (liczącej ponad 450 tys. osób) wynosił 10,4% [4]. [1] Ali, A., Griffin, J., Arnold, A. and Ellis, P, 2021. Survival of Patients with Non-Small Cell Lung Cancer after Diagnoses of Brain Metastases [2] Ali, A., Griffin, J., Arnold, A. and Ellis, P, 2021. Survival of Patients with Non-Small Cell Lung Cancer after Diagnoses of Brain Metastases [3] Lung Cancer Europe. [4] Waqar et al, 2018, Non-small-cell Lung Cancer With Brain Metastasis at Presentation Źródło: European Cancer Organisation KONTAKT: Agnese Abolina Communication and Community Manager European Cancer Organisation e-mail: @ Źródło informacji: PR Newswire Uwaga: Za materiał opublikowany w serwisie PAP MediaRoom odpowiedzialność ponosi – z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe – jego nadawca, wskazany każdorazowo jako „źródło informacji”. Informacje podpisane źródłem „PAP MediaRoom” są opracowywane przez dziennikarzy PAP we współpracy z firmami lub instytucjami – w ramach umów na obsługę medialną. fot. Adobe Stock W raku jelita grubego wyróżnia się 4 stopnie zaawansowania choroby. W stopniu I i II nowotwór jest ograniczony do ściany jelita, w III następuje zajęcie węzłów chłonnych i/lub naciekanie sąsiadujących struktur, a w IV – pojawiają się przerzuty odległe do innych narządów, na przykład mózgu lub wątroby. Jakie są wówczas rokowania? Zapytałyśmy o to lek. Bartosza Kapturkiewicza – chirurga onkologa z Oddziału Chirurgii Onkologicznej I Dolnośląskiego Centrum Onkologii. Jakie są objawy raka jelita grubego? Jakie przerzuty daje najczęściej rak jelita grubego? Lek. Bartosz Kapturkiewicz: W przypadku wystąpienia przerzutów zwykle dotyczą one wątroby, płuc i mózgu. Przerzuty do wątroby są jednymi z najczęstszych, ponieważ krew zbierana z okolic guza w pierwszej kolejności trafia właśnie tam. Dość często występują także przerzuty do otrzewnej i węzłów chłonnych, natomiast do płuc przeważnie zdarzają się w przypadku raka odbytnicy, kiedy to komórki nowotworowe, omijając krążenie wątrobowe, docierają właśnie do płuc. W taki sam sposób trafiają do mózgu i ośrodkowego układu nerwowego. Przerzuty z jelita grubego do nerek i nadnerczy mogą występować, ale zdarza się to bardzo rzadko. Natomiast takie lokalizacje, jak kości, w tym kręgosłup, występują sporadycznie. Przerzuty do kości są charakterystyczne dla nowotworów prostaty albo piersi, jednak nie raka jelita grubego. Generalnie możemy podzielić przerzuty na trzy rodzaje zależne od sposobu powstawania. Pierwsze z nich mogą powstawać drogą krwiopochodną, czyli być przenoszone przez krew do kolejnych organów. I tutaj najczęściej mamy do czynienia z przerzutami w wątrobie, płucach, nieco rzadziej w mózgu. Drugie są to przerzuty rozprzestrzeniające się drogą chłonną, czyli powstające w węzłach chłonnych, które leżą wzdłuż spływu chłonnego w okolicy guza. Trzeci rodzaj to rozsiew dootrzewnowy, z łaciny peritoneal carcinomatosis, czyli tak zwana rakowatość otrzewnej. Jest to rodzaj przerzutowania z zaawansowanego miejscowo raka jelita grubego do otrzewnej. Czy pacjent może takie przerzuty u siebie rozpoznać? Jakie mogą dawać objawy? Każdy pacjent, który jest leczony z powodu rozpoznanej choroby nowotworowej, powinien mieć prowadzony tak zwany follow up, czyli stałą kontrolę, monitoring jego stanu zdrowia. Jej celem jest jak najwcześniejsze wykrycie ewentualnych przerzutów w trakcie badań kontrolnych zalecanych przez lekarza (np. podczas tomografii komputerowej czy zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej) oraz jak najszybsze włączenie odpowiedniego leczenia. Niestety ze względy na ograniczenia metod diagnostycznych zdarzają się sytuacje, gdy pojawiają się trudności z uwidocznieniem zmian przerzutowych. Dla samego pacjenta pojedynczy przerzut jest z reguły bardzo trudny do wychwycenia. Może to być bowiem niewielka rozmiarowo zmiana, niedająca żadnych zewnętrznych objawów. Jednak wszystko zależy od indywidualnego przypadku. Przy niekorzystnej lokalizacji przerzutu nowotworowego nawet niewielki, pojedynczy guz może skutkować odczuwalnymi konsekwencjami. Na przykład, jeśli guz będzie znajdował się w okolicy wnęki wątroby i uciskał na drogi żółciowe, może wywołać u chorego żółtaczkę. Jeśli zaś będzie niekorzystnie umiejscowiony w płucu, może powodować duszności. Natomiast objawy te i tak są najbardziej charakterystyczne dla masywnego rozsiewu do danego narządu, także rzetelnie prowadzony follow up powinien wykryć je na wczesnym stadium. Zupełnie czymś innym jest zaś przerzut do mózgu, ponieważ w tym przypadku nawet pojedyncza zmiana może powodować różnorodne objawy neurologiczne. Jest to spowodowane tym, że czaszka jest zamkniętą przestrzenią i nawet niewielkie zwiększenie objętości jej zawartości i ucisku na struktury mózgu będzie powodowało widoczne objawy. Ich rodzaj zależy od tego, w którym płacie mózgu znajdzie się przerzut. Adekwatnie do tego zaburzane mogą być poszczególne funkcje z wybranej części mózgu, pojawiać się drgawki, zaburzenia mowy, widzenia, równowagi czy słuchu. Jak przerzuty w tym nowotworze wpływają na rokowania? To bardzo indywidualna kwestia, wciąż się zmieniająca wraz z postępem medycyny. Kiedyś pacjenci z przerzutami nowotworowymi byli traktowani jak pacjenci paliatywni, nierokujący na poprawę. Obecnie przeżycia 5-cio letnie w rozsianej chorobie nowotworowej, czyli w IV stadium choroby, sięgają 8-10%. Dzięki dostępnym metodom leczenia pacjentów z pojedynczymi przerzutami, które na przykład mogą być usunięte chirurgicznie, często możliwe jest podjęcie decyzji o leczeniu radykalnym. Istnieją też sposoby oddziaływania na guz w kilku kursach chemioterapii, a następnie wykonuje się operację polegającą na usunięciu przerzutu. Kiedyś w przerzutach do otrzewnej nie było prawie żadnej propozycji leczenia chirurgicznego. Dziś mamy takie metody, jak CRS plus HIPEC, czyli dootrzewnowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii. Jest to połączenie leczenia chirurgicznego z chemioterapią dootrzewnową. To zabieg cytoredukcyjny, polegający na zmniejszeniu liczby komórek nowotworu i jego masy. Metoda ta bardzo wydłużyła przeżywalność chorych. U niektórych, u których nowotwór został wcześnie wykryty, zdarza się także całkowite wyleczenie. Dlatego w prowadzeniu wszystkich pacjentów nowotworowych, a zwłaszcza tych z rozsianą chorobą, wskazane jest korzystanie z ośrodków referencyjnych, w których dostępne są kompleksowe możliwości leczenia: chirurgia, radioterapia i chemioterapia, ponieważ często trzeba te metody ze sobą kojarzyć. Rokowania są także uzależnione od stopnia rozsiewu komórek nowotworowych, dynamiki ich wzrostu, a również od kondycji samego pacjenta. Są różni pacjenci i choroba różnie u nich postępuje. Niektórzy na farmakoterapię reagują lepiej, inni gorzej. Co może mieć na to wpływ? Ogólny stan zdrowia pacjenta, w tym w dużej mierze stopień odżywienia organizmu. Bardzo często spotykam się z niedożywieniem pacjentów onkologicznych, co utrudnia podjęcie skutecznego leczenia. Niedożywiony pacjent to nie tylko pacjent z za niską masą ciała, ale także taki, który ma niedobory poszczególnych składników odżywczych w organizmie. Pacjenci z nowotworami powinni zwrócić uwagę zwłaszcza na odpowiednią podaż białka. Dlatego leczenie żywieniowe, inaczej zwane żywieniem medycznym, powinno być postrzegane jako niezbędny, integralny element terapii onkologicznej i być wdrażane na wczesnym etapie po postawieniu diagnozy. Ważne jest też to, że powinno być prowadzone przez określony czas – minimum to okres dwóch tygodni. Stosuje się kilka rodzajów leczenia żywieniowego, od płynnych preparatów doustnych, przez żywienie dojelitowe przez zgłębniki lub bezpośrednie dostępy do żołądka lub jelit, po – w ostateczności – żywienie dożylne. Po konsultacji z lekarzem terapia żywieniowa może być również prowadzona w domu pacjenta i takie procedury w warunkach domowych są refundowane (żywienie dojelitowe i pozajelitowe). Dzięki temu zamiast w szpitalu, pacjent może przebywać w domu wśród najbliższych, pozostając jednocześnie pod stałą opieką poradni żywieniowej i otrzymując wszystkie niezbędne składniki odżywcze w optymalnej dla niego postaci. Zobacz też:Chemioterapia, radioterapia, leczenie operacyjne czy niekonwencjonalne – jak leczyć raka jelita grubego?Od czego zależą rokowania w raku jelita grubego? Pytamy onkologa o przeżywalność pacjentów Ekspert: lek. Bartosz Kapturkiewicz, chirurg onkolog na Oddziale Chirurgii Onkologicznej I Dolnośląskiego Centrum Onkologii, lekarz zajmujący się opieką nad pacjentami żywionymi dojelitowo w domu w poradni żywieniowej Nutrimed. Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!